Başlık tarafıma ait değil, bu yüzden tırnak içinde almayı uygun gördüm. Bu başlığı kullanan kuruluş, kısa adı TÜRMOB olan (Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği) ve 12 Aralık günü yayınladığı “TÜRMOB Vergi Gelirleri Raporu” yayınının sonuç kısmında yer vermiş. Bendeniz de son dönemi anlatan güzel bir ifade olduğu için kullanmayı uygun buldum. 

Evrim Beşe’nin 2007 yılında yayınladığı Uzmanlık Tezinde Stres Testi şu şekilde tanımlanmakta; “Stres testleri, herhangi bir portföyün, finansal kuruluşun ya da finansal sistemin şoklar ve olağan dışı piyasa koşulları altında kırılganlığının değerlendirilmesi amacıyla kullanılan teknikler bütünüdür. Finansal kuruluşlarca içsel risk yönetimlerinin bir parçası olarak kullanılmaya başlayan stres testleri, zaman içerisinde uluslararası kuruluşların öncülüğünde merkez bankaları ve gözetim otoriteleri tarafından finansal sistem bazında uygulanmaya başlamıştır. Finansal sistem bazında uygulanan stres testleri hem merkez bankalarınca makro ihtiyatlı analizleri destekleyici olarak (genellikle finansal istikrar raporları kapsamında) finansal sistemin kırılganlığının değerlendirilmesinde, hem de bankacılık gözetim ve denetim otoritelerince zayıf bankaların belirlenmesinde kullanılmaktadır.”

 Açıklamalardan anladığımız kadarıyla ekonomiye ait konjonktür dalgalanmayı ve kırılma ile kesintileri daha kolay anlamamızı sağlayan, oluşabilecek risk ve belirsizlikleri ortaya çıkarmaya yönelik bir ön değerlendirme olarak yorumlayabiliriz. Bu açıdan konuya yaklaştığımızda, ülke risk ve belirsizlikleri ortaya çıkarmak için stres testi yöntemini kullanmak farklı bir bakış açısı kazandırmak adına uygun olabilir. Bu haliyle TÜRMOB’un raporu da sonuç kısmında buna benzer bir çıkarım yapıyor. 

Raporun sonuç kısmında genelde 2016 ancak özelde 15 Temmuz sonrasında yaşanan siyasi gelişmeleri ve bunların ekonomik açıdan yansımalarını sıraladıktan sonra, bir takım öneriler de sunmaktadır. Bu öneriler, daha evvel çok defalar yazılarımda dile getirmeye çalıştığım öneriler olmakla birlikte yine de bu rapor vesilesiyle hatırlatmakta fayda görüyorum. 

“Ekonomik büyümeyi, vergi performansını olumsuz etkileyen, durgunluğun aşılması, piyasaların canlandırılması için;

•    Merkezi ve yerel yönetimlerin yol, su ve elektrik gibi yatırım harcamalarının artırılması işsizliğin azaltılması ve piyasanın canlandırılmasına katkı yapacaktır.

•    Vatandaşların tüketiminin büyük bölümünü gerçekleştirdiği kredi kartları ve tüketici kredileri ile yapılan alışverişlerde, üretiminde yerli girdi oranı yüksek ürünler lehine farklılaştırılmış biçimde yeni vade uzatımına gidilmelidir.

•    Üretimde yerli girdi kullanan sanayicilere yönelik teşvikler geliştirilerek fonksiyonel hale getirilmelidir.

•    AB ile yaşanan pürüzler diplomatik süreçlerle giderilmeli; Batı için güvenilir bir partner olmanın kaldıracı olan AB’ye üyelik süreci yeniden canlandırılmalıdır.

•    Tarım için stratejik plan hazırlanmalı, ülkenin gıdada dışa bağımlığını azaltıcı, tarımsal üretimi ve ihracatı artırıcı önlemler alınmalı; sektörün ülkenin ihracat kapasitesine, istihdamına katkısı artırılmalıdır.

•    Ülkemizde de işletmelerin yüzde 99,8'ini oluşturan, toplam istihdamın yüzde 78'ini, toplam katma değerin yüzde 55'ini, toplam satışların yüzde 65’ini gerçekleştiren KOBİ’lerin mali darboğaza girmemesi, faaliyetini sürdürebilmesi için proaktif önlemler alınmalı, sorunlu kredileri yeniden yapılandırılmalı, finansman kaynaklarına ulaşımını kolaylaştırıcı, üretimde verimliliği gözeten paketler uygulamaya konulmalıdır.

•    Siyasi gerilim havası ve belirsizlik algısını gidermek, öngörülebilirliği artırmak için hem vatandaşta hem piyasalarda güven oluşturacak yaklaşımlar ortaya konulmalıdır.

Biraz çeşitlilik arz etmesi yanında yapıcı, olumlu ve geliştirici olarak alınabilecek önerilerdir. Bunların bir kısmı mevcut hükümet tarafından yapılmakta bir kısmı içinde çalışmalar bulunmaktadır ancak yeterli değildir ve bu tür orta uzun dönemli üretimi canlandırma girişimlerinin artması önemlidir. Maalesef olumsuz olayların yaşandığı ülkemizde olumlu düşüncelerin daha fazla dillendirilmesinin önemi her geçen gün artmaktadır. 

Daha fazla bilgi için;
http://www3.tcmb.gov.tr/kutuphane/TURKCE/tezler/evrimbese.pdf
http://www.turmob.org.tr/Attachment.aspx?param=2IDREYlTixbS8I5bszu9qy93EjjhSGiyp953dR0vgsXDl2NeNruNPjKo0UKNdGAmVOtxoafZGik=