Karaman'da bulunan ve yaklaşık 10 bin yıllık geçmişiyle öne çıkan Canhasan 3 Höyüğü'nde Neolitik Çağ'a ait Anadolu'nun en erken sokak planlarından biri gün yüzüne çıkarıldı.
Merkeze bağlı Alaçatı köyünde bulunan ve Çatalhöyük'ten yaklaşık 800 yıl daha eskiye tarihlenen Canhasan 3 Höyüğü'ndeki beşinci sezon kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın "Geleceğe Miras Projesi" kapsamında sürdürülüyor. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Öncesi Arkeolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Adnan Baysal başkanlığında yürütülen kazı çalışmalarında, evler arasında bir metre genişliğinde geçitlerin ortaya çıkması, Anadolu'da erken şehircilik anlayışının ilk örneklerinden biri olarak değerlendiriliyor.
"Orta Anadolu'da ilk defa sokak konseptiyle karşılaştık"
Kazılar hakkında bilgi veren Baysal, "Şu anda Canhasan Höyükleri'nden Canhasan 3 üzerindeyiz. Bu projemiz Sayın Cumhurbaşkanımızın onayıyla, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izin ve destekleriyle, "Geleceğe Miras Projesi" kapsamında Ankara Üniversitesi adına yürüttüğümüz bir çalışmadır. Projemiz beşinci sezonuna girmiş bulunuyor. Çalışmalarımız 20 yıllık bir süreç için planlandı. Her yıl yeniden yaptığımız başvurularla Bakanlığımızın izniyle bu çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
2000 yılında ilk olarak yüzey sıyırması yaptık ve sonrasında kazılara başladık. İlk karşılaştığımız şey evlerin duvarları ve planlarıydı. Bu bizim için çok heyecan verici bir durumdu. Bu heyecanı daha da artıran başka keşiflerimiz oldu. Bunlardan biri de hemen arkamızda görülen bir sokak konsepti. Belki de bunu, en erken şehircilik planlamasının başlangıcı olarak düşünmek gerekir. Anadolu'da Neolitik dönemde birçok yerleşmede benzer sokak konseptleri olsa da, Orta Anadolu'da ilk defa karşımıza çıkıyor. Çatalhöyük'ten yaklaşık 750-800 yıl öncesine tarihlenen bir yerleşmenin üzerindeyiz. İnsanlar başka yerleşim yerlerinde evlerini sürekli olarak bitişik yapmışlar ancak burada ilk defa evler arasında bir metreye varan boşluklar görüyoruz. Bu boşluklar bir alandan diğerine geçişi sağlıyor; yani sokak diyebileceğimiz bir oluşum ortaya çıkıyor. Evler arasındaki bu dar geçitler, insanların yerleşim içinde mekândan mekâna ulaşımını sağlamış. Bu da modern şehirlerde düşündüğümüz sokak konseptinin erken bir örneği olarak değerlendirilebilir. Burada yürüttüğümüz çalışmalar, şehircilik anlayışının ilk adımlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Bizlere destek veren Bakanlığımıza ve üniversitemize teşekkür ediyoruz. Ancak yereldeki destek daha da artarsa, çok daha iyi sonuçlar elde edeceğimizi düşünüyoruz.
Şu anda Canhasan 3 Höyüğü'nde yürüttüğümüz çalışmalarda, 1960'lı yıllardan kalma karbon örnekleri var. Yeni örneklerle bu tarihleme konusunu netleştirmek için çalışmalarımız devam ediyor. Elde edilen bilgilere göre burası M.Ö. 7 bin 750'ye kadar tarihleniyor; yani günümüzden yaklaşık 9 bin 750 yıl öncesine, yuvarlatırsak yaklaşık 10 bin yıllık bir geçmişe uzanıyor.
Canhasan Höyükleri, Karaman için önemli bir yerleşim. Turizm açısından büyük katkılar sağlayacağını düşünüyoruz. İleride yapılmasını planladığımız karşılama merkezi ve kazı evimizle hem çalışmalarımız kolaylaşacak hem de Karaman'ın turizmine büyük bir katkısı olacağını düşünüyoruz. Umarım bu projeyi yakın zamanda hızlı bir şekilde gerçekleştirebiliriz" dedi.